ต้นแบบนครวัด เผยความลับยิ่งใหญ่แห่งกษัตริย์ราชวงค์อีสาน

ปราสาทพิมายแรกสร้างในรัชสมัยพระเจ้าสุริยวรมันที่ 1 ตามจารึกหลักที่ 2 ที่ระบุปี พ.ศ.1589 และได้รับการบูรณะใหญ่ในช่วงรัชสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 6 (พ.ศ.1623-1650) และรัชสมัยพระเจ้าธรณินทรวรมัน (พ.ศ.1650-1656) ตามจารึก หลักที่ 3 ที่ระบุว่าปี พ.ศ.1655 ทรงให้ท่านเสนาบดีฯ สร้างองค์พระโพธิสัตว์ไตรโลกยวิชัย

การตีความจารึกฯ เชื่อมโยงกับงานศิลปกรรม ได้เปิดเผยความลับที่ยิ่งใหญ่ของกษัตริย์ราชวงค์อีสาน

จารึกพิมาย หลักที่ 2 กล่าวถึงคำบูชาต่อองค์พระพุทธเจ้า ผู้ที่มี 4 พระพักตร์ เชื่อว่าหมายถึง รูปบุคคลที่มี 4 พักตร์บนภาพทับหลังทิศเหนือ
จารึกพิมาย หลักที่ 3 กล่าวถึง องค์พระโพธิสัตว์ไตรโลกยวิชัย เชื่อว่าหมายถึง รูปบุคคลที่ยืนประทับอยู่เหนือ 2 บุคคล ซึ่งน่าจะเป็นพระอีศวร-พระแม่อุมา

ทั้งนี้ พระเจ้าชัยวรมันที่ 6 ทรงเป็นกษัตริย์ที่ครองราชย์ยาวนานว่า 27 ปี ส่วนพระเจ้าธรณินทรวรมันทรงครองราชย์ 6 ปี ทั้ง 2 พระองค์ทรงเป็นกษัตริย์ในราชวงค์มหิธรปุระในอีสานใต้ และทรงเป็นกษัตริย์ที่ปรากฏพระนามในทำเนียบกษัตริย์เขมร

ในช่วงเวลานี้ จึงนับเป็น "ยุคทอง" ของมหิธรปุระแห่งแคว้นอีสาน ราชวงค์มหิธรปุระเป็นราชวงค์ยิ่งใหญ่ที่มีลักษณะเฉพาะตัว พิจารณาจากความสามารถในการสร้างปราสาทพิมาย ซึ่งเป็นปราสาทขนาดใหญ่ อีกทั้งเป็นปราสาทเนื่องในศาสนาพุทธ โดย "กล้าที่จะแตกต่าง" จากปราสาททั่วไปในเขมรที่สร้างเนื่องในศาสนาฮินดู

ขอขอบคุณ
อ.ฉัตตริน เพียรธรรม
ผศ.ดร.วรรณพร บุญญาสถิตย์
มหาวิทยาลัยราชภัฎพระนคร
สำนักศิลปากรที่ 10

ภาพประกอบ
อ.ฉัตตริน เพียรธรรม
ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร

เพลงประกอบ
Tupelo Train - Chris Haugen
Nice To You - Vibe Tracks